Có hai loại mạch nước phun: mạch nước phun hình vòi mà nước phun ra từ các bể nước, điển hình là trong một loạt các vụ nổ lớn, thậm chí dữ dội; và các mạch nước phun hình nón phun ra từ các hố vỡ và các mô đất của silic thiêu kết (bao gồm geyserite), thường ở các vùng than non cố định, có thể kéo dài từ vài giây đến vài phút. Old Faithful, mạch phun nước nổi tiếng nhất tại Vườn quốc gia Yellowstone, là một ví dụ về mạch nước phun hình nón. Grand Geyser, là mạch nước phun cao nhất trên Trái Đất mà có thể dự đoán được, (mặc dù Geysir ở Iceland cao hơn, nhưng không thể dự đoán), cũng tại Vườn quốc gia Yellowstone, là một ví dụ của mạch nước phun hình vòi.[7]

Có rất nhiều khu vực núi lửa trên thế giới có mạch nước nóng, hố bùn và lỗ phun khí, nhưng có rất ít mạch nước phun trào. Sự hiếm hoi này là do những lực có cường độ cao nhất thời phải xảy ra đồng thời để mạch nước tồn tại. Ví dụ, ngay cả khi các điều kiện cần thiết khác tồn tại, nếu cấu trúc đá bị lỏng lẻo, vụ phun trào sẽ ăn mòn các kênh và nhanh chóng phá hủy bất kỳ mạch nước phun mới.

Kết quả là, hầu hết các mạch nước phun hình thành ở những nơi có đá núi lửa rhyolit tan trong nước nóng và hình thành các mỏ khoáng vật gọi là silic thiêu kết, hoặc geyserite, dọc theo bên trong hệ thống dẫn nước rất nhỏ. Theo thời gian, những lớp trầm tích này làm các bức tường vững chắc hơn bằng cách kết hợp các lớp đá dính chặt với nhau, do đó nó cho phép các mạch nước phun tiếp tục hoạt động, như đã đề cập trong phần trước.

Các mạch nước phun là những hiện tượng thiên nhiên mà nếu điều kiện thay đổi, chúng có thể không hoạt động hoặc bị tuyệt chủng. Nhiều mạch nước đã bị phá hủy đơn giản bởi vì con người đã ném các mảnh vụn vào các mạch nước phun, trong khi những mạch nước phun khác đã ngừng phun trào do việc thoát nước bởi các nhà máy điện địa nhiệt. Tuy nhiên, Great Geysir của Iceland đã có những giai đoạn phun trào và ngừng phun trào. Trong suốt thời gian ngừng phun trào kéo dài, đôi khi sự phun trào là nhân tạo - thường vào những dịp đặc biệt - bằng cách bổ sung các chất hoạt động bề mặt vào nước.